ΜΕΤΡΟΝ ΑΡΙΣΤΟΝ

                             Μέτρον ἄριστον

Η μετατεχνολογική κοινωνία της ενσυνείδητης ή ασυνείδητης απάθειας και της εσωστρέφειας  ,λόγω ενός επιβαλλόμενου και ευσχήμως κατευθυνόμενου φόβου,  έχασε το μέτρο. Μέτρο που δεν σημαίνει να ακολουθεί κανείς την πεπατημένη νοοτροπία, επειδή έτσι το επιτάσσει η παραδοσιακή συναντίληψη, προερχόμενη από στερεότυπα  αιώνων. Μέτρο σημαίνει να μπορεί κανείς , έχοντας αναπτύξει την κριτική του σκέψη, να αναγνωρίζει τα όρια ανάμεσα στα δύο άκρα και να ακολουθεί το ἄριστον και το χρήσιμον, χωρίς να παρασύρεται είτε σε υπερβολές είτε σε υπαναχωρήσεις, απεμπολώντας αρχές και αξίες.

Η πολιτική έχει μέτρο; Μέτρο στην πολιτική δεν είναι –όπως συμβαίνει σήμερα- είτε η κολακεία και η δογματική υπεράσπιση μικροπολιτικών συμφερόντων και κομματικών ιδεολογημάτων είτε η ασύδοτη κατάκριση και αναπόδεικτη καταγγελία των θέσεων του αντιπάλου, χωρίς όμως να προτείνεται παράλληλα και μια σαφής και μελετημένη εναλλακτική λύση. Μέτρο στην πολιτική δεν είναι η νομοθετική διαδικασία για το λαό , αγνοώντας τις ανάγκες του λαού. Μέτρο στην πολιτική δεν είναι η σταδιακή αποδημοκρατικοποίηση ή η υπεράσπιση του δημοκρατικού ιδεώδους κατά το δοκούν και υπό το πρίσμα όμως μια τακτικής επιβολής. Μέτρο είναι να μη θυσιάζει το λαό για να καλύψει τις αδυναμίες της. Μέτρο δεν είναι τα εκβιαστικά διλήμματα και η ακατάσχετη υποσχεσεολογία, χωρίς ουσιαστικό και ρεαλιστικό υπόβαθρο, ούτε οι συνεχείς υπαναχωρήσεις προς άγραν ψήφων.  Μέτρο στην πολιτική είναι η αλήθεια, η μνήμη, η αποδοχή του λάθους, η ευθύτητα  η αποφυγή της δημαγωγίας, των επικοινωνιακών τεχνασμάτων και του λαϊκισμού για ίδιον συμφέρον, είναι η καλόπιστη κριτική και η συνειδητοποίηση ότι οι πολιτικοί ταγοί είναι θεράποντες του λαού και όχι εκμεταλλευτές του,ασκώντας μια πατερναλιστική πολιτική και μια μέθοδο πατρωνίας, αδιαφορώντας για το συμφέρον των πολλών.

Τα Μέσα ενημέρωσης έχουν μέτρο; Είναι άραγε μέτρο η κατευθυνόμενη και μονομερής πληροφόρηση; Είναι άραγε μέτρο ο κανιβαλισμός , η αμετροέπεια,  η δημοσιοποίηση της ιδιωτικότητας και η θήρευση του κακού χάριν τηλεθέασης; Είναι άραγε μέτρο η ειδησεογραφία που δεν αποτυπώνει ειδήσεις αλλά προσπαθεί να τις παράγει; Είναι άραγε μέτρο ο κατά βούληση σχολιασμός και η προσπάθεια χειραγώγησης της κοινής γνώμης; Μέτρο στα Μέσα μαζικής επικοινωνίας είναι αφενός   η αποτύπωση της αλήθειας των γεγονότων, χωρίς ευφυολογήματα ή βερμπαλισμούς ή  καλαίσθητα φληναφήματα, που αποπροσανατολίζουν από το συμβάν. Μέτρο είναι η αντικειμενική πληροφόρηση, δίχως σχόλια και υπονοούμενα. Μέτρο είναι ο πλουραλισμός και η διασταύρωση των ειδήσεων, αλλά και η παράθεση των απόψεων όλων των πλευρών. Μέτρο, τέλος, είναι ο σεβασμός προς τον πολίτη και όχι η υποτίμηση της νοημοσύνης του και η προσπάθεια υποβάθμισης του πνευματικού του επιπέδου. Μέτρο είναι ο προβληματισμός και η ανάπτυξη ουσιαστικού διαλόγου.

Η σάτιρα έχει μέτρο; Η σάτιρα γεννήθηκε ουσιαστικά και ανδρώθηκε στην Αθηναϊκή δημοκρατία. Ήταν ένας τρόπος άσκησης κριτικής με εύθυμο τρόπο των κακώς κειμένων και των καταστάσεων που βεβήλωναν ένα τόσο σημαντικό – τουλάχιστον στις απαρχές του-πολίτευμα. Είναι μια δημοκρατική κατάκτηση και σχετίζεται άμεσα με τη δημοκρατία, η οποία επιβάλλεται να υποστηρίζει την ελευθερία της έκφρασης –χωρίς όμως να καταντήσει ασυδοσία. Η σάτιρα , ως μέσο έκφρασης έχει εξ ορισμού το στοιχείο της υπερβολής, της διακωμώδησης, ανθρώπων και καταστάσεων, της ειρωνείας, της παρωδίας, της γλωσσοπλαστικής ικανότητας. Κατά τούτο δεν νοείται να τίθενται απαγορευτικά. Στο σημείο όμως που η σάτιρα εκσφενδονίζεται ανεξέλεγκτα , με χυδαιότητα, κανιβαλιστική νοοτροπία, κατευθυνόμενη κριτική και ωφελιμιστική στάση, και επιβάλλει απόψεις αγνοώντας τις κοινωνικές, πολιτισμικές και ιστορικές συνθήκες , τότε όντως ενίοτε καθίσταται προβληματική  και θα πρέπει και η ίδια να προσδιορίζει το εύρος και τις προεκτάσεις της, χωρίς όμως να λογοκρίνεται.

Η κοινωνία έχει μέτρο; Μέτρο έχει όταν πάψει να ετεροκατευθύνεται. Όταν αναπτύξει μια κριτική στάση απέναντι στα  τεκταινόμενα. Όταν αρχίσει να ενημερώνεται πολύπλευρα. Όταν διεκδικεί το δίκιο της δημιουργικά και δεν υποτάσσεται σε μικροσυμφέροντα. Μέτρο έχει όταν αναπτύξει την εξωστρέφεια και το σεβασμό των δικαιωμάτων του συνανθρώπου ως στάση ζωής. Μέτρο έχει όταν ανάμεσα στην οσφυοκαμψία και την αχαριστία επιλέγει την ευγνωμοσύνη. Μέτρο έχει όταν ανάμεσα στην υποταγή και την ασυδοσία επιλέγει την ελευθερία. Μέτρο έχει όταν προσπαθεί να βελτιώσει τη ζωή του, χωρίς όμως να καταπατά τη ζωή των άλλων. Μέτρο δεν είναι η ανοχή ούτε η αποχή, αλλά η ουσιαστική συμμετοχή.

Το «μέτρον ἄριστον» του Κλεόβουλου μπορεί να ερμηνευτεί υποκειμενικά και με βάση τη σκέψη, τις αντιλήψεις και την ιδιοσυγκρασία καθενός. Μέτρον  άριστον σε ένα τρίστρατο δεν είναι να βαδίσει κανείς στο μεσαίο δρόμο, αλλά να γνωρίζει πριν επιλέξει, να ασκηθεί και να ασκήσει αυτοκριτική. Αυτό όμως που ουδείς μπορεί να αρνηθεί είναι ότι «μέτρον ἄριστον» είναι να προσπαθεί κανείς  να ορίζει  τη ζωή του με γνώμονα τη δικαιοσύνη και την ηθική, και μάλιστα όχι οποιαδήποτε ηθική, αλλά –όπως είπε και ο Αριστοτέλης- με βάση την ηθική του εχέφρονος  και συνετού ανθρώπου.

                                                      ΤΣΙΠΡΑΣ  ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ